edition metáfrasi - Elena Pallantza

Werkstatt/Reihen > Reihen > edition metáfrasi

Foto:

Dirk Skiba

Elena Pallantza

Epos Epochal

übersetzt von Elena Pallantza

Έλενα Παλλαντζά

EΠΟΣ ΕΠΟΧΗΣ

[για την πανδημία;]

ολημερίς σκουπίζουμε το χιόνι απ’ το κρεβάτι

με τις παλάμες-σάρωθρα διώχνουμε αγέλες λύκων

αγκυλωμένοι αρχίσαμε παθήματα κατ’ οίκον

έξω στο δρόμο ανήκουστοι μονόλογοι εντόμων

αποκοτιά να σ’ ακουμπώ και θάρρος να σε σπρώχνω

ξεστρατισμένη άνοιξη σ’ ανήξερα τοπία

τα χελιδόνια χτίζουνε φωλιές στη χασμωδία

και στα μπαλκόνια πολεμούν ρωμαίες και μανδαρίνοι

ψυχές στον τοίχο, θύσανοι, θάνατοι δίχως θρήνο

πέρασαν μήνες, πέρασαν διακόσια τόσα χρόνια

κάναμε σίδερη καρδιά, τ’ αυτιά μας μολυβένια

θα ‘ρθει καιρός θα βυθιστείς στο πλήθος που αγαπούσες

Elena Pallantza

ΕPOS EPOCHAL

[von der pandemie?]

tagsüber fegen wir den schnee vom laken

verjagen die wolfsrudel mit besenhänden

üben brav ein lied, ein leid ans haus gefesselt

draußen unerhörte monologe von insekten

dich zu berühren, wahn geworden, dich zu stoßen, mut

der frühling schweift in ahnungslose felder ab,

schwalben bauen nester in den lücken zwischen wörtern

auf den terrassen kämpfen römer gegen mandar:innen

seelen an der wand, schlafwandler, tode ohne trauer

tage vergingen, monate, circa zweihundert jahre

uns wuchs ein herz aus eisen, die ohren wurden blei

die zeit wird kommen, da du versinkst in der geliebten menge

[για την ευρώπη]

κόρη ξανθή και γαλανή σε ταύρο καθισμένη

μοίρασες πρέπει και γιατί και νίπτεις σου τας χείρας

οι νεοπτόλεμοι έσφαξαν μ’ αυτά τις πολυξένες

είδαμε ψάρι στο βουνό και θάλασσες σπαρμένες

μη μας κοιτάς ανήμπορα σαν να ‘σουν φιλοκτήτης

[von europa]

tochter, mit deinem blonden haar und deinen blauen augen

sitzt auf dem stier, verteilst „warums“ und „muss-seins“, wäschst dir

die hände

schon die söhne achills haben damit flehende frauen geschlachtet

wir sahen fische auf dem berg, meere übersät mit knochen

schau uns nicht so unschuldig an, als wärest du ein philoktet

[για τον σουρεαλισμό]

ανατομία κουφόβρασης, ξεθυμασμένες πόζες

πράσινοι βυσσινόκηποι, ρινόκεροι με γάντια

η τέχνη, η καλλιέπεια, τα τελευταία τσιγάρα

διαψεύσαμε το πέρασμα του γκέοργκ βίλχελμ φρίντριχ

αλλά ας αφήσουμε ήσυχα τα ά-λογα επιτέλους

[vom surrealismus]

querschnitt der schwüle, abgestandene posen

grüne kirschgärten, nashörner mit handschuh

die kunst, der gute stil, die letzten zigaretten

dass georg wilhelm friedrich an uns vorüberging, haben wir geleugnet

doch lassen wir die pferde des absurden endlich ruhen

[για την επιλεκτική μνήμη]

στου χωροχρόνου τα στενά και στου μυαλού τις ρούγες

-παρά τους νεωτερισμούς, τις τόσες κατακτήσεις

τις ξέφραγες τις αγορές, τους νέους οπωρώνες

τον κοιμισμένο άτλαντα, τα μήλα δίχως φίδια-

ανάμεσα σε διαφορές υπαλλαγής και έλξης
σε γένη των λαβδακιδών και πάθια φωνηέντων

αστράφτει ένα τεμάχιο γάμπας με λίγο γόνα

λίγο προτού ξεδιπλωθεί η ιστορία μιας μπότας

και πριν το ανένδοτο άδυτο παρωχημένης φούστας

[vom selektiven gedächtnis]

in den engpässen der raumzeit und den gassen des gehirns

trotz neuerungen, offener märkte, obstgärten
trotz des schlafenden atlas, der unbewachten äpfel, der fehlenden schlange

zwischen ellipsen, assonanz und alliterationen

zwischen dem fluch des ödipus, den leiden der vokale

schimmert ein bisschen wade hervor und noch ein stück vom knie

kurz bevor sich die geschichte eines stiefels dann entfaltet

kurz vor dem unnachgiebigen heiligtum eines altmodischen rocks

[για τον πρώτο έρωτα]

από μια θάλασσα πουλιά κι ένα ουρανό τραγούδια

εσένανε ξεχώρισα γιατί πολύ μου μοιάζεις

έχεις για μάτια σου φτερά και για φωνή ιβίσκο

κι αν πω γλυκό βυθίζεσαι κι αν πω πικρό πετιέσαι

κι ακόμα στροβιλίζεσαι -νύχτα του ογδοντακάτι-

σαν τις νιφάδες που ‘πεφταν ανάμεσα στα χρόνια

[von der ersten liebe]

von einem ozean aus vögeln und einem himmel aus liedern

hab ich dich ausgesucht, weil du mir so ähnlich bist

deine augen sind flügel, deine stimme ein hibiskus

und wenn ich sage „süß“, versinkst du, und wenn ich sage

„bitter“ springst du

und immer noch tanzt du und wirbelst, eighties-night

wie eine schneeflocke, die still zwischen die jahre fällt

[για τον τελευταίο έρωτα]

μην περπατάς ανάποδα γιατί πολύ μ’ αρέσει

τα-ρα-τα-τα τα-ρα-τα-τα σ’ απόκοσμο λημέρι

ν’ ανοίγεις τα παράθυρα να μπαίνει το τραγούδι

[von der letzten liebe]

Lauf nicht kopfüber, das verdreht mir den kopf

ta ra ta ta ta rat ata im fernen Unterschlupf

öffne das fenster und lass mein lied herein

[για τον γάμο]

στις ρίγες της πυτζάμας σου στοιχήθηκαν κοτσύφια

[von der ehe]

Auf den Streifen deines Schlafanzugs aufgereihte Amseln

[για έναν φίλο παντελώς άγνωστο -φυσικά- εκτός συνόρων]

τον π. τον καραμπουζουκλή εν χώρα αλοννήσου

όταν πεθάνει θάφτε τον σε μια γωνιά μονάχο

βάλτε του μόνο μια μηλιά ν’ ανθίζει να φουντώνει

να κρέμονται χρυσόμηλα άκρον επ’ ακροτάτω

να ‘ρχονται οι άδροσες ψυχές να τρώνε των καμόντων

[von einem freund - völlig unbekannt gewiss jenseits der grenze]

den p. mit dem langen bart im hinterland von naxos
sobald er stirbt, begrabt ihn ganz allein in einer ecke
nur einen kleinen apfelbaum sollt ihr daneben pflanzen,
dass er schön sprießen, blühen und gedeihen kann,
dass gold’ne äpfel an ihm hängen ganz oben am äußersten ast
und die dürren seelen der toten kommen, um davon zu kosten

[για τους φίλους γενικά]

σαν μια φορά κι έναν καιρό σαν ψέμα σαν ταξίδι

σα δέρμα σαν παλίμψηστο σαν μεθυσμένοι στίχοι

σαν πεταλίδια σαν πηλός σαν πορφυρό βελούδο

σαν εκδρομή σαν ζέφυροι σαν κάρβουνα αναμμένα

σα λεμονάδες σπιτικές σα δάση με σημύδες

και σαν τ’ αγαποβότανα της ενριέττε φόγκελ

[von den freunden im allgemeinen]

wie „es war einmal“, wie haut, wie lüge und wie reise

wie palimpseste, wie an deck und wie betrunk´ne verse

wie seepocken, wie sand, wie samt, wie puppenspiel, wie purpur

wie ein ausflug, wie ein meereswind, wie golden glühende lichter

wie limonade, hausgemacht, wie nacht, wie birkenwälder

und wie das helle liebeskraut von henriette vogel

[για την οφειλή]

[στη μνήμη του ποιητή Νίκου Μπούρα που πέθανε από φυματίωση το 1933]

αύγουστος ήτανε θαρρώ κι έβγαλαν οι αδελφές σου

τα ποιήματά σου στην αυλή, κάποια άναψε το σπίρτο

κίτρινη νύχτα, πύρινη, νύχτα γεμάτη στάχτη

μια μαργαρίτα το ʻμαθε απ’ τις εφημερίδες

ήμουν κοντά σου, διέσωσα μιαν ατσαλένια ξύστρα
με δυο βιδούλες πάνω της, λάμπουν σαν μάτια εντόμου
στέκομαι τρεις γενιές πιο κει και σ’ απαθανατίζω
δεν με τρομάζει το χτικιό, «θυμάμαι» το αντιγόνο

[von der Schuld]

[In Erinnerung an den Dichter Nikos Buras der 1933 an Tuberkulose starb]

ich meine, es war august und deine schwestern
schleppten deine gedichte in den hof hinaus,

die eine zündete das streichholz an

gelbe nacht, feurige nacht, nacht voller asche

eine margarete las es in der zeitung

ich stand in deiner nähe, bewahrte einen spitzer aus metall

mit zwei kleinen schrauben, die leuchten wie insektenaugen

nun stehe ich drei Generationen entfernt, verewige dich,

fürchte mich nicht vor seuchen, sich erinnern heißt das gegengift

παραπομπές

κάναμε σίδερη καρδιά, τ’ αυτιά μας μολυβένια < Της απολησμονημένης, δημοτικό (13^ος-15^ος αι.)

κόρη ξανθή και γαλανή < Νίκος Καββαδίας, Οι 7 νάνοι στο S/S Cyrenia (Τραβέρσο, 1975)

είδαμε ψάρι στο βουνό και θάλασσες σπαρμένες < Η Διαμάντω, κλέφτικο (18^ος αι.)

όταν πεθάνει θάφτε τον σε μια γωνιά μονάχο < Οι καναβουριές, ρεμπέτικο του 1954, (Μιχάλης Δασκαλάκης)

άκρον επ’ ακροτάτωι < Σαπφώ, απ. 224P [116D] (7^ος-6^ος αι. π.Χ.)

ψυχές ... των καμόντων < ψυχαί, εἴδωλα καμόντων, Όμηρος, ω 14 (8^ος αι. π.Χ.)

αύγουστος ήτανε θαρρώ < Νίκος Καββαδίας, Federico Garcia Lorca (Πούσι, 1947)

νύχτα γεμάτη στάχτη < νύχτα γιομάτη θαύματα..., Διονύσιος Σολωμός, Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (Σχεδίασμα Γ, 1844 κ.ε.)

referenzen

uns wuchs ein herz aus eisen, die ohren wurden blei < Der Vergessenen, Volkslied (13.-15. Jh.)

tochter, mit deinem blonden haar und deinen blauen augen < Nikos Kavvadias, Die sieben Zwerge auf der S/S Cyrenia (Traverso, 1975)

wir sahen fische auf dem berg, meere übersät… < Diamanto, Räuberlied (18^.Jh.)

sobald er stirbt, begrabt ihn ganz allein in einer ecke < Kanavouries, Rembetiko von 1954, (Michalis Daskalakis)

am äußersten ast < Sappho, fr. 224P [116D] (7.-6. Jh. v. Chr.)

seelen der toten < Homer, Od. 24-14 (8. Jh. v. Chr.)

ich meine, es war august < Nikos Kavvadias, Federico Garcia Lorca (Nebel, 1947)

nacht voller asche < nacht voller wunder..., Dionysios Solomos, Die Freien Belagerten (3. Fassung, 1844)

Elena Pallantza (1969, Athen), Literaturübersetzerin, Autorin, Gräzistin. Studium der Klassischen Philologie und Interkulturellen Pädagogik in Athen, Freiburg und Köln. Seit 2003 lebt sie in Deutschland und unterrichtet Neugriechische Literatur an der Universität Bonn. Sie übersetzt vom Griechischen ins Deutsche und umgekehrt und schreibt Gedichte und Kurzprosa in beiden Sprachen. 2016 erschien ihre Gedichtsammlung Reisefeld- und Kykladenstraße, 2019 die von ihr ausgewählte und übersetzte Ανθολογία νέων γερμανών ποιητών / Anthologie junger deutscher Lyriker*innen

2018 erhielt Elena Pallantza (mit der Gruppe LEXIS) den Griechischen Staatspreis für Literarische Übersetzung für die Übertragung der Novelle von Dimitris Eleftherakis "Die schwierige Kunst" in die deutsche Sprache.

Έλενα Παλλαντζά (1969, Αθήνα), Μεταφράστρια, φιλόλογος, συγγραφέας. Σπουδές Κλασικής Φιλολογίας και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης στην Αθήνα, το Φράιμπουργκ και την Κολωνία. Από το 2003 ζει στη Βόννη και διδάσκει Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο της Βόννης. Μεταφράζει από τα ελληνικά στα γερμανικά και αντίστροφα και γράφει ποίηση και διήγημα και στις δύο γλώσσες.

Το 2016 κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή Ὀρυζῶνος καὶ Κυκλάδων, το 2019 η Ανθολογία νέων γερμανών ποιητών / Anthologie junger deutscher Lyriker*innen

To 2018 η Έλενα Παλλαντζά (με την ομάδα LEXIS) τιμήθηκε με το Κρατικό βραβείο λογοτεχνικής μετάφρασης για τη μετάφραση της νουβέλας του Δημήτρη Ελευθεράκη "Η δύσκολη τέχνη" στα γερμανικά.